ورزش بسکتبال (Basketball) ورزشی تیمی است
که در آن دو تیم پنج نفره در یک سالن به شکل مستطیل بازی می کنند. هدف نهایی،
پرتاب توپ به درون سبدهایی به قطر ۴۶ سانتی‌متر و به ارتفاع ۳٫۰۴۸ متر است که در
دو سمت زمین قرار دارند. در ادامه با این ورزش آشنا می ششوید. با دانشچی
همراه باشید.
هر تیم باید توپ را به درون سبد تیم
روبرو بیندازد. در بازی بسکتبال هر تیم برای کسب امتیاز باید در محدوده پرتاب، توپ
را به سمت حلقه پرتاب نماید زمانی که توپ وارد حلقه شد، تیم موفق به کسب دو امتیاز
می‌شود.
زمانی‌که بازیکنی از پشت خط سه
امتیازی موفق به وارد کردن توپ درون حلقه شود سه امتیاز برای تیم در نظر گرفته می‌شود.
در حالی که در حین انجام بازی قاعده‌ای از قوانین و مقرارات نیز باید رعایت شود.
مهارت‌هایی فردی مانند شوت‌کردن
دریبل‌زدن و ریباند توپ به همراه کارهای تیمی مثل حمله و دفاع، شروط لازم برای
موفقیت شرکت‌کنندگان در این ورزش می‌باشد. این ورزش نخستین‌بار توسط دکتر جیمز نای‌اسمیت
در پائیز ۱۸۹۱ ابداع گردید؛ و نخستین مجموعه رسمی از قوانین بسکتبال توسط وی وضع
گردید.
بسکتبال به‌طور گسترده یکی از محبوب‌ترین
و پرطرفدارترین ورزش‌های جهان محسوب می‌شود.
تاریخچه‌ی بسکتبال
جیمز نای اسمیت یک پزشک کانادایی
بود که با ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد و تابعیت آن کشور را گرفت . در سال ۱۸۹۱
یعنی زمانی که دکتر نای اسمیت در دانشگاه ورزش اسپرینگ فیلد (واقع در ایالت
ماساچوست آمریکا) درس می‌داد ، رئیس دانشگاه از او خواست ورزشی ابداع و اختراع کند
که دانشجویان بتوانند در فصل زمستان در سالن به آن بپردازند تا آمادگی جسمانی خود
را برای پرداختن به مسابقات میدانی فوتبال ،هاکی و بیسبال، در فصل بهار و تابستان
حفظ کند .
دکتر نای اسمیت پس از بررسی رشته‌های
موجود ورزشی ، دریافت که ورزش جدید باید :
توپ در آن نقش داشته باشد .
به صورت گروهی به اجرا در آید .
اصل رقابت در آن رعایت شود .
و بر مهارت استوار باشد .
هیچ گونه خشونتی و برخوردهای سخت
بدنی مبتنی نباشد .
حاصل این افکار و اندیشه‌ها ورزشی
شد به نام بسکتبال که امروزه پس از سپری شدن نزدیک به یک قرن و اندی از اختراع آن
، از پر طرفدارترین و هیجان انگیزترین رشته‌های ورزش بین المللی است . دکتر نای
اسمیت در شروع کار دو سبد که مخصوص حمل میوه بود بر دیوار دو طرف سالن ورزش
دانشگاه و در ارتفاعی بلندتر از قد یک انسان قد بلند نصب کرد و به دو گروه از
ورزشکاران جوان دانشگاه آموزش داد که توپی را دست به دست بدهند و سعی کنند آن را
به درون سبد بیندازند . در این حال ، تیم مقابل باید بکوشد که مانع از انجام این
کار شود و توپ را هم از چنگ حریف بربایند و تصاحب کند. نخستین مسابقه‌ای که به این
ترتیب و به صورتی تجربی ترتیب یافت میان دو تیم ۹ نفره در کالج اسپرینگ فیلد بود و
اولین گل تاریخ بسکتبال را هم یکی از بازیکنان به نام «ویلیام چیلس» به سبد انداخت
. بعدها شخصی به نام «فرانک ماهان» با توجه به اینکه در زبان انگلیسی سبد را بسکت
(BASKET) و توپ را بال (BALL) می‌گویند
، این ورزش را بسکتبال نامید . دکتر نای اسمیت ، برای آنکه بازی بسکتبال خشن نشود
، مقررات دقیقی برای آن به وجود آورد . بعضی از مقررات اولیه بسکتبال چنین بود :
بازیکنان حق نداشتند توپ را از دست
هم بربایند .
بازیکنی که توپ را در اختیار داشت ،
نباید با آن راه برود یا بدود .
هل دادن و هر نوع خشونت ممنوع بود .
فقط بازیکنانی که توپ را در اختیار نداشتند
می‌توانستند به هر طرف بدوند و جا بگیرند
بازیکن توپ به دست باید توپ را به
طرف یاران خود پرتاب کند و به آنها برساند .
در آغاز ، ته سبد هم بسته بود و هر
بار که توپ به درون سبد می‌افتاد باید کسی به کمک نردبان توپ را از سبد بیرون
بیاورد . در سال ۱۸۹۲ شخصی به نام «لئو آلن» سبد بسکتبال را که تا آن روز از ترکه
چوب یا الیاف بود و به همین دلیل به زودی پاره و فرسوده می‌شد ، از سیم بافت تا
استحکام بیشتری داشته باشد . دیری نگذشت که این ورزش جدید طرفداران زیادی در میان
دانشجویان دانشگاه اسپرینگ فیلد و دیگر دانشگاه‌ها یافت .دکتر نای اسمیت هم مقررات
و قوانین بسکتبال را کامل تر کرد و نسخه‌هایی از آن را به هر دانشگاه یا باشگاهی
که علاقمند بود ارسال داشت . این مقررات در سال ۱۸۹۲ میلادی به صورت کتابچه‌ای
برای استفاده عموم منتشر شد . کشور کانادا نخستین کشور خارجی بود که ورزش بسکتبال
به آن راه یافت . دیگر کشورها هم بتدریج و در سال‌های بعد پذیرای این ورزش جدید
شدند : فرانسه در سال ۱۸۹۳ ، چین و هندوستان در سال ۱۸۹۴ ، انگلستان در سال ۱۸۹۴
ژاپن در سال ۱۹۰۰ و .. . نخستین مسابقه رسمی بسکتبال در سال ۱۸۹۶ بین دو تیم از دو
دانشگاه شیکاگو و آیوا برگزار شد . نتیجه این بازی تاریخی ۱۵ بر ۱۲ به سود تیم
دانشگاه شیکاگو بود . در سال ۱۹۳۰ دکتر نای اسمیت کتابی درباره خواص بسکتبال تالیف
کرد تا نشان دهد که بازی بسکتبال گرچه بسیار پر تحرک است اما حتی برای سالمندان هم
خطری ندارد و آسیبی متوجه اعضای حیاتی بدن (قلب و کلیه) نخواهد شد .
قوانین ابتدایی
با گذشت زمان قوانینی برای انجام
بازی وضع شد. مثلا تعداد بازیکنان هر تیم ۹ نفر تعیین گردید. سپس به ۷ نفر تقلیل
یافت و بالاخره این تعداد به ۵ نفر کاهش یافت و تثبیت شد. هر بازیکن می‌توانست در
موقع وقوع خطا به جای کلیه بازیکنان تیم خود پرتاب آزاد را انجام دهد. هر تیم می‌توانست
از شروع تا پایان بازی توپ را در زمین خود به طور دلخواه نگهداری نماید. هر بار که
توپ گل می‌شد بازی با بین طرفین یا جامپ بالjump
ball از وسط زمین ادامه می‌یافت. بازیکنان بلند
قد می‌توانستند در نزدیک سبد قرار گیرند و توپ را به آرامی در سبد جای دهند (قانون
سه ثانیه وجود نداشت). در آن زمان سعی شد توجه مدیران مدارس و مسئولان سازمان‌های
ورزشی را به آموزش بسکتبال جلب نمایند. باوجود این تلاش مداوم و پیگیر، آموزش
بسکتبال برای مربیان حالت جنبی داشت و اساساً فعالیت آنها در ورزش‌های رقابت‌آمیز
دیگری مانند فوتبال آمریکایی متمرکز بود.
پیشرفت بسکتبال بعد از جنگ جهانی
اول
بعد از جنگ جهانی اول بسکتبال تبدیل
به ورزشی رقابت‌آمیز و بزرگ شد. با گذشت زمان مربیان بسکتبال وضعیت مناسبی پیدا
کردند و فعالیتشان مؤثر واقع شد. بسکتبال شناخته شد و به اروپا گسترش یافت. در سال
۱۹۲۴ نخستین مسابقات جهانی بین تیم‌های بسکتبال فرانسه، ایتالیا، انگلستان و
آمریکا در پاریس برگزار گردید و از سال ۱۹۳۲ فدراسیون آماتوری بسکتبال در ژنو با
نمایندگی چند کشور تشکیل شد. در مسابقات المپیک ۱۹۳۶ برلین برای نخستین بار ۲۳
کشور در مسابقات رسمی بسکتبال شرکت نمودند و آمریکا قهرمان المپیک گردید.
بسکتبال امروزی
امروزه با این که ورزش بسکتبال یکی
از معروفترین و پرطرفدارترین ورزش‌های جهان است و تغییرات زیادی یافته‌است، هنوز
اصول اساسی آن مانند زمان دکتر ناسمیت است.
ورزش بسکتبال در ایران
دائرةالمعارف بریتانیکا، سال ورود
بسکتبال به کشور ایران را ۱۹۰۱ میلادی برابر با ۱۲۸۰ هجری شمسی آورده‌است. آنچه
مسلم است، نخستین نشانه‌های ورود بسکتبال به ایران در سال‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ دیده
شده که آن هم توسط کارکنان سفارتخانه‌های خارجی در ایران بوده‌است.
در سال ۱۳۱۴، یک مربی ورزش به نام «فریدون شریف‌زاده» ورزش
بسکتبال را به دانش آموزان دبیرستان البرز (کالج البرز) تهران معرفی و پایه‌گذاری
کرد و کم‌کم دیگر مربیان ورزش به گسترش و آموزش این ورزش پرداختند. در سال ۱۳۲۴،
فدراسیون بسکتبال ایران تشکیل شد و نخستین حضور بسکتبال ایران در میدان‌های بین‌المللی،
در بازی‌های المپیک لندن (۱۹۴۸) بود.
زمین بسکتبال
یک زمین قانونی و مناسب برای
بسکتبال باید کاملاً مسطح و بدون هر گونه مانع و برآمدگی باشد. این ورزش را نمی‌توان
در زمین‌های خاکی یا چمن اجرا کرد. بلکه سطح زمین باید از مواد سفت مانند آسفالت،
سیمان یا چوب پوشیده شده باشد. میدان‌های بسکتبال همه به یک اندازه نیست. زمین
بازی برای خردسالان کوچکتر از زمین بزرگسالان است. مسابقات رسمی در میدان‌هایی به
شکل مستطیل به طول ۲۶ متر و عرض ۱۴ متر برگزار می‌شود که طول وعرض زمین را می‌توان
به نسبت دو متر در یک متر کم و زیاد کرد. زمین بسکتبال به شکل خاصی خط کشی می‌شود.
خط‌های دور زمین به پهنای ۵ سانتی متر است. از مرکز زمین و به موازات عرض زمین خطی
کشیده می‌شود که زمین بازی را به دو قسمت مساوی تقسیم می‌کند. در وسط زمین دو
دایره متحدالمرکز رسم می‌کنند به شعاع‌های ۹۰ سانتی متر و ۱٫۸۰ متر. مرکز این
دایره‌ها که درست مرکز زمین است محل آغاز بازی است .
فواید ورزش بسکتبال
- كسب
تعادل رواني و فراهم بودن زمينه هاي لازم براي رشد رواني
- ايجاد
انگيزش مطلوب در افراد براي شركت در فعاليتهاي ورزشي
- ايجاد
شخصيت متعادل و روحيه تعاون و همكاري
- تقويت
عوامل رواني مانند : اعتماد به نفس ، تمركز و توجه و خود شكوفايي
- كسب نشاط
و شادابي
- پرورش و
تقويت توان رهبري افراد
- افزايش
قدرت تصميم گيري افراد به صورت صحيح و قضاوت منطقي
- پرورش
فرد از نظر هوشي و افزايش ظرفيت هاي ذهني
تجهیزات مورد نیاز
لباس بسکتبال
لباس بسکتبال برای زنان و مردان
بلوز بی‌آستین و شلوارک است و نام تیم در جلوی بلوز و شمارهٔ بازیکن در پشت و جلوی
آن نوشته شده‌است. در بازی‌های بین‌المللی شماره‌های بازیکنان از ۴ تا ۱۵ است.
بازیکنان بسکتبال معمولاً از کفش‌های ساقدار استفاده می‌کنند که از مچ پا حفاظت
بیشتری می‌کند.
تخته بسکتبال
تختهٔ بسکتبال مستطیلی است به طول ۱٫۸۰
متر و عرض ۱٫۲۰ متر که موقعیت آن در فضای بالای زمین در دو انتهای میدان است و
باید به گونه‌ای قرار گیرد که به اندازه ۱۲۰ سانتی متر با خط انتهای زمین فاصله
داشته باشد. ارتفاع تخته از کف سالن بازی 2.75 متر است .
انواع تخته
نوعی از تخته‌ها به کمک میله‌هایی
آهنی از سقف سالن آویزان می‌شوند که در هنگام عدم نیاز، می‌توان آنها را بالا برد
و به سقف سالن متصل کرد. این نوع تخته برقی است. نوعی دیگر از تخته‌ها با میله‌ای
به زمین وصل و محکم می‌شوند. در نوعی دیگر، تخته به وسیلهٔ پایه‌ای متحرک بر روی
زمین قرار می‌گیرد.
حلقه بسکتبال
حلقهٔ بسکتبال در فاصلهٔ ۳۰ سانتی
متری قاعدهٔ تخته به آن متصل می‌شود. قطر حلقهٔ بسکتبال ۴۵ سانتی متر و ارتفاع
توری که به شکل سبد به آن متصل می‌شود ۳۰ سانتی متر است.
نکات جالبی که در مجموعه سیزده گانه
قوانین مقدماتی بسکتبال در آن زمان جای داشت عبارت بودند از :
۱- امکان ضربه زدن
به توپ وجود داشت اما نه با مچ دست.
۲- هرگاه بازیکنی
بهر دلیلی از بازی اخراج می شد بازیکن دیگری بجای وی به بازی وارد نمی شد.
۳- یک امتیاز به
نفع تیم مقابل تیمی که مرتکب سه خطا شده بود ثبت می شد.
۴- وقتی توپی از
زمین خارج می شد اولین فردی که آن را لمس می کرد صاحب آن شناخته شده و می توانست
توپ را به داخل زمین پرتاب نموده و آن را به جریان بگذارد.
بازی از
دو نیمه ۱۵ دقیقه ای و یک استراحت ۵ دقیقه ای بین دو نیمه تشکیل می شد.
تعداد
بازیکنانی که یک تیم را تشکیل می دادند به اندازه زمین بستگی داشت و بین ۳ الی ۴۰
نفر متغیر بود. تعداد کمتر از حالت تکنیکی و علمی بیشتر و تعداد زیادتر از جنبه
تفریحی بیشتری برخوردار بود.
بهترین
شکل یک تیم از نظر تعداد و ترکیب نفرات به این صورت بوده که دروازه بان دو گارد ،
سه سانتر ، دو فوروارد و یک بازیکن در انتهای زمین. بنابراین در آغاز تعداد مطلوب
برای یک تیم ۹ نفر بود. وظیفه دروازه بان و دو گارد جلوگیری از کسب امتیاز توسط
بازیکنان تیم مقابل.
فورواردها
مسئول کسب امتیاز و سانترها نقش تغذیه کننده بازیکنانی را در جلو بهترین فرصت را
دراختیار داشتند عهده دار بودند. بازیکنان در این زمان از لباس ژیمناستیک که عبارت
بود از یک شلوار بلند و بلوز آستین کوتاه استفاده می کردند.
فقدان قوانین و مقررات در دوره
مقدماتی بسکتبال باعث پیدایش مسائل اجرایی بسیار و درنتیجه کاهش جذابیت این بازی
شد.
بطور
مثال بازیکنان بلندقد در کنار سبد می ایستادند و با دریافت توپ از سایر بازیکنان
آن را به ثمر می رساندند و از انجام حرکات جالب که در حال حاضر در بازی بسکتبال و بویژه
در تاکتیک های حمله مشاهده می شود خبر و اثری نبود.
مسئله
دیگری که از تحرک بازی می کاست آن بود که بازیکن هرقدر مایل بود می توانست توپ را
نزد خود نگاه دارد. بهمین نحو یک تیم می توانست به مدت دلخواه توپ را حفظ نماید.
انواع خطاها در بسکتبال
در طی بازی بازیکنان حق گرفتن
یکدیگر یا هل دادن، حمله کردن یا دویدن با توپ را ندارند و در صورت انجام خطا داور
توپ را به تیم حریف داده و بازی از همان نقطه خطا یا بیرون زمین پیگیری می‌شود.
اگر توپ دست یکی از تیم‌ها باشد و
در هنگام حرکت آن را از بالای سر حریف رد کند به شکلی که دستش در زیر توپ قرار
گیرد خطا است و داور توپ را به تیم مقابل داده و بازی را از نزدیک‌ترین نقطه به
اوت (Out) شروع می‌کند.
اگر در هنگام بازی، زمانی که یکی از
بازیکنان تیم مقابل در حال پرتاب توپ است دست یکی از بازیکنان به توپ بخورد خطا
صورت گرفته‌است. اگر فرد پرتاب‌کنندهٔ توپ در موقعیت پرتاب‌های ۲ امتیازی باشد
داور ۲ پرتاپ پنالتی را حکم می‌دهد و اگر در موقعیت پرتاپ ۳ امتیازی باشد ۳ پرتاب
پنالتی حکم داده می‌شود.
البته در این میان باید به یک مورد
نیز اشاره کرد که اگر هنگام پرتاب، توپ فردی که روی آن خطا شده وارد حلقه شود، اگر
در موقعیت پرتاب دو امتیاز یا سه امتیاز باشد داور ۱ پرتاب پنالتی را حکم می‌دهد.
اگر توپ در دست حریف باشد و آن را
به پشت خود ببرد ویکی از هم تیمیمان توپ را در آن حالت از او بگیرد خطا صورت
پذیرفته‌است.
[ بازدید : 46 ] [ امتیاز : 3 ] [ نظر شما :
]
